Mae’r cyfarwyddebau yn gweithredu trwy gyfreithiau cymunedol, ofynion Cytundeb  Bonn ar Gadwraeth Rhywogaethau Mudol a Chytundeb Bern ar Gadwraeth Bywyd Gwyllt a Chynefinoedd Naturiol Ewrop. Trosglwyddodd Reoliadau Cadwraeth Cynefinoedd a Rhywogaethau 2010 (Rheoliadau Cynefinoedd) ofynion y Cyfarwyddebau hyn i gyfraith genedlaethol Prydain Fawr.  Mae Rheoliadau 2010 yn rheoliadau cydgrynhoi ac maent yn disodli fersiynau cynharach y Rheoliadau.

• Ardaloedd Gwarchodaeth Arbennig (AGA): i ddiogelu’r adar a restrwyd yn Atodiad 1 y Gyfarwyddeb Adar yn ogystal ag adar mudol
• Ardaloedd Cadwraeth Arbennig (ACA): i ddiogelu’r mathau o gynefinoedd a’r rhywogaethau anifeiliaid a phlanhigion a restrwyd o dan y Gyfarwyddeb Cynefinoedd.

Gofynnir i wledydd yr Undeb fabwysiadu safleoedd cymwys fel Ardaloedd Cadwraeth Arbennig.  Argymhellir safleoedd ACA ac AGA i’r llywodraeth gan y Cydbwyllgor Cadwraeth Natur (JNCC) a chan asiantaethau cadwraeth natur y wlad.  Byddwn yn ymgynghori â’r cyhoedd cyn cyflwyno safleoedd i’r Comisiwn Ewropeaidd.

Yn unol â Nodiadau Cynghori Technegol (TAN) 5, cynhaliwyd Asesiad Rheoliadau Cynefinoedd lleol o effeithiau posibl polisïau’r CDLl ar Safleoedd a Warchodir gan Ewrop, a’i gynnwys fel Papur Cefndir 11, fel rhan o’r broses CDLl. Mae’r ddogfen hon ar gael ar wefan Conwy: www.conwy.gov.uk/CDLl  

Mae rhagor o wybodaeth am ACA ar gael yn: http://www.jncc.gov.uk/protectedsites/sacselection/SAC_list.asp?Country=W

Mae rhagor o wybodaeth am Ardaloedd Diogelu Arbennig ar gael yn  http://www.jncc.gov.uk/page-1403

• Hawl gan Gyngor Cefn Gwlad Cymru i wrthod caniatâd ar gyfer gweithgareddau ar SoDdGA
• Hawl gan Gyngor Cefn Gwlad Cymru i lunio cynlluniau rheoli ar gyfer SoDdGA trwy ymgynghori â rheolwyr tir, a gorfodi’r cynlluniau hyn dan amgylchiadau penodol
• Hawl i apelio i’r Cynulliad yn erbyn camau penodol gan CCGC mewn perthynas â SoDdGA
• Dyletswyddau ar gyrff cyhoeddus i hybu cadwraeth a gwella SoDdGA, ac i ymgynghori â CCGC cyn ymgymryd â gweithrediadau sy’n debygol o ddifrodi SoDdGA, neu  gymeradwyo gweithgareddau fel hyn.
• Camau  i ddelio â gweithgareddau niweidiol gan drydydd partïon ar SoDdGA gan gynnwys cosbau uwch am droseddau sy’n ymwneud â SoDdGA.

Daeth rheoliadau sy’n llywodraethu’r trefnau sut mae’r Cynulliad yn delio ag apeliadau mewn perthynas â SoDdGA i rym  31 Gorffennaf 2002.

Mae Adrannau 9 ac 13 Deddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981 (WCA) (fel y’i diwygiwyd) yn cynnwys deddfwriaeth i ddiogelu rhai planhigion ac anifeiliaid gwyllt a restrwyd yn atodlenni 5 ac 8 y Ddeddf uchod.

Mae Polisi Cynllunio Cymru (PCC) (2010) yn nodi polisïau cynllunio defnydd tir Llywodraeth Cynulliad Cymru.  Fe’i ategir gan gyfres o Nodiadau Cyngor Technegol (NCT).  Cyflwynir cyngor trefniadol yng nghylchlythyrau Llywodraeth Cynulliad Cymru / Swyddfa Cymru.  Mae PCC, NCT a’r cylchlythyrau gyda'i gilydd yn ffurfio polisi cynllunio cenedlaethol y mae’n rhaid i awdurdodau cynllunio lleol yng Nghymru ei ystyried wrth baratoi cynlluniau datblygu. Efallai byddant yn bwysig ar gyfer penderfynu ar geisiadau cynllunio unigol a byddant yn cael eu hystyried gan Lywodraeth y Cynulliad ac Arolygwyr Cynllunio wrth benderfynu ar geisiadau cynllunio sydd wedi ei galw i mewn a phenderfynu ar apeliadau.

Mae paragraff 5.2.8 Polisi Cynllunio Cymru (2010) yn nodi: “Mae rhan bwysig i’r system gynllunio o ran bodloni amcanion bioamrywiaeth trwy hybu dulliau datblygu sy’n creu cyfleoedd newydd i wella bioamrywiaeth, rhwystro colli bioamrywiaeth, neu ddigolledu lle na ellir osgoi difrod. Rhaid i awdurdodau lleol fynd i’r afael â materion bioamrywiaeth, cyhyd ag y maent yn ymwneud â chynllunio defnydd tir, mewn cynlluniau datblygu unedol yn ogystal â phenderfyniadau rheoli datblygu.”

Hefyd ym mharagraff 5.1.4 mae’n nodi: “Mae’n bwysig ystyried bioamrywiaeth a thirwedd yn gynnar wrth baratoi cynlluniau datblygu ac wrth reoli datblygu.”

Cefnogir PCC gan gyfres o Nodiadau Cyngor Technegol. Mae NCT 5 ‘Cadwraeth Natur a Chynllunio, 2009’ yn cyflwyno cyngor manwl ynglŷn â phwysigrwydd y system gynllunio wrth gynnal amrywiaeth fiolegol.

Mae Adran 40(1) Deddf yr Amgylchedd Naturiol a Chymunedau Gwledig 2006 (NERC) yn gosod dyletswydd ar bob awdurdod cyhoeddus, wrth weithredu ei swyddogaethau, i “ystyried, cyn belled ag y bo’n cyd-fynd ag ymarfer y swyddogaethau hynny’n iawn, i’r pwrpas o gynnal bioamrywiaeth”. Mae NCT 5 yn nodi sut dylai awdurdodau cynllunio gydymffurfio â’r ddyletswydd hon.

Gweler http://wales.gov.uk/topics/planning/policy/tans/tan5/?lang=en

Os yw gofynion y cais yn uwch na’r trothwyon a nodwyd, neu  fod y cais yn gysylltiedig ag ardal sensitif, bydd angen i Gyngor Bwrdeistref Sirol Conwy benderfynu a fyddai’n debygol o gael effaith sylweddol ar yr amgylchedd yn sgil ffactorau fel ei faint, ei natur a’i leoliad.

Petai unrhyw amheuaeth ynglŷn ag oes angen AEA ar ddatblygiad, dylai ymgeiswyr gysylltu  â Chyngor Bwrdeistref Sirol Conwy i ddechrau, neu wneud cais am “ddewis sgrinio”.

Ni ellir rhoi caniatâd cynllunio nes cwblhau’r asesiad, a hyd yn oed pryd hynny,  dim ond os yw canlyniadau’r asesiad yn dangos na fydd y cais yn cael effaith niweidiol ar gyfanrwydd y safle.

Fel ymateb i’r Cytundeb Bioamrywiaeth lluniodd Llywodraeth y DU adroddiad, ‘Bioamrywiaeth: Cynllun Gweithredu’r DU’ (1994), a’i brif amcan oedd: "Cadw a gwella amrywiaeth biolegol yn y DU, a chyfrannau at gadwraeth Bioamrywiaeth byd eang trwy’r holl ddulliau priodol." Mae hyn yn cynnwys nod o beidio â cholli unrhyw fioamrywiaeth net, ac adfer rhai rhywogaethau a chynefinoedd i liniaru colledion yn y gorffennol. Nodwyd yr UKBAP nifer o Gynefinoedd a Rhywogaethau Blaenoriaeth a nodi Cynlluniau Gweithredu Cynefinoedd y DU (CGC) a Chynlluniau Gweithredu Rhywogaethau (CGRh) i’w cynnal.  Nodwyd  Partneriaid Allweddol ar gyfer pob CGC a CGRh y DU ac roedd yn cynnwys cyrff llywodraethu fel Cyngor Cefn Gwlad Cymru ac Asiantaeth yr Amgylchedd yn ogystal â sefydliadau heb fod yn gysylltiedig â’r llywodraeth fel ymddiriedolaethau bywyd gwyllt. O ganlyniad i Gynllun Gweithredu’r DU, sefydlwyd Grŵp Llywio Bioamrywiaeth y DU a lluniwyd ‘Bioamrywiaeth: Adroddiad Grŵp Llywio’r DU’ (1995), rhaglen weithredu fanwl i gyflawni amcanion Cynllun Gweithredu’r DU. Roedd yn argymell nifer o amcanion gan gynnwys creu Cynlluniau Gweithredu Bioamrywiaeth Lleol (CGBLl) fel modd o weithredu Cynllun Gweithredu’r DU.

Yng Nghymru, mae Partneriaeth Bioamrywiaeth Cymru yn rhoi arweiniad arbenigol am flaenoriaethau gweithredu ar gyfer Bioamrywiaeth gan ddod â chyfranogwyr y sectorau cyhoeddus, preifat a gwirfoddol at ei gilydd i hyrwyddo a monitro gweithgarwch bioamrywiaeth Cymru.

Mae Cynllun Gweithredu Bioamrywiaeth Lleol Conwy yn cynnwys pob un o’r rhywogaethau a chynefinoedd sydd i’w cael yn ardal Awdurdod Cynllunio Conwy ac sydd ar y rhestr Adran 42, ynghyd â rhai eraill sy’n bwysig yn lleol.  Nodwyd y gweithgarwch y mae Conwy’n bartner pwysig ynddo.  Efallai bydd gweithgarwch fel hyn yn canolbwyntio ar rywogaethau fel llygoden y dŵr, cynefinoedd fel glaswelltir calchaidd neu bynciau mwy cyffredinol fel mannau gwyrdd trefol Conwy (ardaloedd bioamrywiaeth).

Dylid ystyried pob rhywogaeth a chynefin yng Nghynllun Gweithredu Bioamrywiaeth Lleol Conwy fel rhywogaethau neu gynefinoedd blaenoriaeth, os oes ganddynt gynllun neu gamau gweithredu ai peidio o ran y Canllawiau Cynllunio Atodol hyn (gweler adran 5.2).

Dylid cofio nad oes unrhyw beth yn y ddogfen hon yn cyflwyno deddfwriaeth newydd ar unrhyw sefydliad partneriaeth na thirfeddiannwr ac mae cydymffurfio â’r ddogfen hon yn hollol wirfoddol (er bod rhai sefydliadau partneriaeth eraill yn cael eu cyfarwyddo gan ddogfennau eraill i gydymffurfio â’r Cynllun Gweithredu hwn).

Diffiniwyd 6 math gwahanol o Weithredu Bioamrywiaeth. Mae’r UKBAP wedi pennu targedau ar gyfer pob cynefin a rhywogaeth o ran math. Gellir cysylltu’r camau lliniaru a gwella a ddarperir trwy ddatblygiadau â’r targedau gan ddefnyddio’r mathau tebyg o dargedau hyn.  Nodwyd eu diffiniadau isod;

Cyflawni Cyflyrau: Mae’r targed hwn yn diffinio ansawdd cynefin. Pan fo’r cynefin yn cael ei asesu yn erbyn nifer o nodweddion mesuradwy, gellir penderfynu a yw’r cynefin mewn Cyflwr Ffafriol neu Anffafriol.  Os cynhaliwyd asesiad cyflwr yn y gorffennol mae’n bosibl ychwanegu’r cyflwr hwn i’r datganiad cyflwr fel tueddiad. Caiff tueddiad cadarnhaol ei ddiffinio fel ‘Yn adfer’ a thueddiad negyddol fel ‘Yn dirywio’ a diffiniwyd dim tueddiad canfyddadwy’n fel ‘Dim newid’. Mae’r UKBAP yn nodi dylai cyfrannau o helaethder cynefinoedd blaenoriaeth fod un ai yn Ffafriol neu’n Anffafriol - Gwella erbyn 2015. Mae unrhyw ddatblygiad sy’n arwain at golli ansawdd presennol neu a fydd yn atal gwelliant posibl i gynefin yn groes i amcanion yr UKBAP. Mae llawer o’r gwelliannau a restrwyd yn Adran 3b y ddogfen hon yn cyfeirio at y targed Cyflawni Cyflyrau.

Ehangu: Mae’r targed hwn yn diffinio creu ardaloedd cynefin newydd , fel cloddio pwll newydd neu blannu coetiroedd a gwrychoedd newydd. Fel gydag Adferiad, mae’n debyg bydd gwneud iawn neu gamau lliniaru am golledion yn golygu bod angen i ddatblygiad greu cynefin newydd lle bo’n briodol gwneud hynny.

Amrediad: Mae’r targed hwn yn diffinio ardal ffisegol y mae’r rhywogaeth yn bresennol ynddi. Fel gwaelodlin, mae’r UKBAP yn ceisio sicrhau bod pob rhywogaeth yn cadw ei amrediad cyfredol. Er mwyn dadwneud colledion yn y gorffennol, mae gan bob rhywogaeth darged i gynyddu ei amrediad trwy symud i safleoedd newydd neu ddychwelyd i safleoedd roedd yn arfer byw ynddynt. Mae unrhyw ddatblygiad sy’n sy’n achosi gostyngiad mewn amrediad rhywogaethau’n groes i’r UKBAP. Effeithir ar lawer o ddatblygiadau gan yr angen i gynnal yr amrediad o rywogaethau, yn enwedig ar gyfer rhywogaethau fel ystlumod. Yn aml, bydd yn amod caniatâd cynllunio fod datblygiad yn cynnwys modd i’r rhywogaeth barhau ar y safle, fel cynnwys darpariaeth i ystlumod barhau i ddefnyddio adeilad. Gall Cyflawni Cyflwr, Adfer ac Ehangu cynefinoedd hefyd gynyddu’r ystod o rywogaethau penodol ac felly efallai bydd darpariaeth ar gyfer rhywogaethau yn cael ei gynnwys mewn camau gweithredu rheoli cynefinoedd.

Poblogaeth: Mae’r targed hwn yn diffinio gwir ansawdd rhywogaeth, un ai mewn gwerthoedd absoliwt (e.e. nifer yr unigolion) neu ddefnyddio benthyciad addas (e.e. nifer y parau bridio). Bydd unrhyw ddatblygiad sy’n arwain at ddirywiad mewn niferoedd poblogaeth yn groes i’r UKBAP. Gall y dirywiad hwn ddigwydd mewn sawl ffordd; colli ardal neu ansawdd cynefin; colli nodweddion penodol fel hen goed; aflonyddu neu eithrio sy’n atal mynediad at loches, gorchudd neu fwyd; anaf corfforol neu farwolaeth unigolyn yn ystod y gwaith adeiladu, un ai yn uniongyrchol neu’n anuniongyrchol. Mewn sawl achos gall dull a chyfnod y datblygiad sicrhau nad yw unigolion yn cael eu niweidio, ond mae colli ansawdd ac ehangder cynefin yn effeithiau tymor hirach, y bydd angen eu lliniaru neu wneud iawn amdanynt.

Dyma ganllawiau ychwanegol petai angen cynnal arolwg: 

Mae’n bwysig cofio, yn ogystal â’r arolwg ei hun, fod angen cyflwyno i’r Awdurdod Cynllunio asesiad o’r effeithiau, ac argymhellion sut i osgoi’r effeithiau hynny, neu os methir â gwneud hynny, pa gamau lliniaru a gynigir. Fel arfer bydd y rhain wedi’u cynnwys yn yr adroddiad arolwg, yn dilyn trafodaethau rhwng y syrfëwr a’r ymgeisydd.  Efallai byddai’n ddefnyddiol cynnwys yr Awdurdod Cynllunio Lleol mewn trafodaethau ynglŷn â’r camau lliniaru posibl, i sicrhau eu bod yn briodol a digonol.  Gall y rhan hwn o’r adroddiad ddisodli’r Datganiad Bioamrywiaeth os yw’n cynnwys yr holl wybodaeth sydd ei angen.

Adeg cyhoeddi’r CCA hwn, mae templed cyffredin ar gyfer cyflwyno canlyniadau arolygon yn cael ei lunio ar gyfer Gogledd Cymru, a phan gytunir arno, disgwylir y bydd adroddiadau arolygon yn cael eu cyflwyno yn y fformat hwn

. Gweler: www.conwy.gov.uk/biodiversitysurveys

Trwy gyflwyno canlyniadau arolygon i gyd-fynd â cheisiadau cynllunio, mae’r ymgeiswyr yn rhoi eu caniatâd hwy a’u syrfewyr, i’w hanfon ymlaen at Cofnod, sef Gwasanaeth Gwybodaeth Amgylcheddol Gogledd Cymru a’u defnyddio er mwyn ehangu’r yr wybodaeth sydd ar gael ynglŷn â bioamrywiaeth yng Ngogledd Cymru, oni bai bod y Cyngor yn cael rhybudd fod caniatâd fel hyn yn cael ei dynnu nôl.

Bydd angen rhagor o arolygon ar y Cyngor os yw’n credu nad yw’r manylion a ddarparwyd yn ddigonol.  Efallai bydd y Cyngor yn cynnig camau lliniaru trwy osod amodau cynllunio, un ai i sicrhau bod y camau a gynigir gan yr ymgeisydd wedi’u gweithredu, neu i sicrhau bod y cynigion lliniaru sy'n briodol ym marn y Cyngor, yn cael eu gweithredu fel rhan o’r datblygiad.

Mae’r tair enghraifft a ganlyn yn nodi'r math o gynnwys i’w ddisgwyl ar gyfer datblygiadau gwahanol.  Nid yw’r rhestr hon yn gynhwysfawr ac efallai bydd angen rhagor o waith ac ymgynghori ychwanegol ar rai datblygiadau: 

Enghraifft 1 – datganiad bioamrywiaeth i gyd-fynd â chais 

Cyfeirif y cais.

0/44444 

Cynnig Estyn anheddiad i greu ystafell wely ychwanegol ac ystafell ymolchi. 

Lleoliad o ran cynefinoedd sy’n werthfawr i fioamrywiaeth

Ar gyrion y pentref, gyda choed, gwrychoedd, porfa a nant o fewn 100 metr. 

Yr effaith ar fioamrywiaeth

Bydd yr estyniad yn 4m x 5m a bydd yn cael ei adeiladu ar dir sy’n rhannol yn lawnt ac yn rhannol fel patio ar hyn o bryd.  Bydd angen torri un ddraenen wen ifanc hefyd. Nid oes gan y goeden hon unrhyw dyllau y byddai adar nythu neu ystlumod yn gallu eu defnyddio.  Bydd to’r estyniad yn cael ei gysylltu â’r wal dalcen ac ni aflonyddir ar y to presennol  

Asesu’r effaith ar fioamrywiaeth

Nid yw’r lawnt na’r patio yn bwysig ar gyfer bioamrywiaeth.  Bydd effaith torri’r goeden yn ddibwys oherwydd y coed a’r gwrychoedd cyfagos.  Ni aflonyddir ar y to presennol ac felly ni fydd y gwaith yn gallu effeithio ar ystlumod. 

Camau gwella i’w cynnwys yn y datblygiad

Bydd ddraenen wen newydd yn cael ei phlannu ar ôl cwblhau’r estyniad . Bydd blwch nythu addas ar gyfer titwod tomos las yn cael ei osod ar wal yr estyniad gorffenedig.

Enghraifft 2 – datganiad bioamrywiaeth i gyd-fynd â chais 

Cyfeirif y cais .

0/55555 

Y Cynnig

Adnewyddu ac addasu hen adeilad allanol nad yw’n cael ei ddefnyddio i greu annedd newydd 

Lleoliad o ran cynefinoedd sy’n werthfawr i fioamrywiaeth

Ar gyrion y pentref, gyda choed, gwrychoedd, porfa a nant i gyd o fewn 100 metr. 

Gwybodaeth Bioamrywiaeth

Roedd Canllawiau Cynllunio Atodol 5 y Cynllun Datblygu Lleol – Bioamrywiaeth yn nodi bod angen arolwg rhywogaethau a warchodir gyda’r cais hwn.  Cynhaliwyd yr arolwg gan  Ymgynghorwyr Ecolegol Cyf. ac mae ynghlwm gyda’r datganiad hwn.  Nodwyd yn adroddiad yr arolwg fod clwydfa ystlumod lleiaf dan  fondo pen gorllewinol yr adeilad allanol  a chofnodwyd nifer o nythod wenoliaid yno hefyd yn ddiweddar. 

Asesu’r effaith ar fioamrywiaeth

Oherwydd bod adnewyddu’r adeilad yn cynnwys Ail-doi a newidiadau i ofod y groglofft, bydd clwydi presennol yr ystlumod yn cael ei ddinistrio.  Yn yr un modd ni fydd yn bosibl cadw safleoedd nythu’r gwenoliaid lle maent ar hyn o bryd oherwydd maent yn nythu ble fydd prif fan byw'r annedd newydd. 

Cynigion ar gyfer lliniaru’r effaith ar fioamrywiaeth

I gydymffurfio ag adroddiad yr ymgynghorwyr, newidiwyd y dyluniadau gwreiddiol i sicrhau y bydd yr ystlumod yn gallu clwydo o hyd yn yr annedd newydd a dangosir y newidiadau hyn ar y cynlluniau a gyflwynir gyda’r cais.  Byddwn yn cyflwyno cynllun manwl i ddangos sut fyddwn yn gweithredu argymhellion eraill yr adroddiad, i’r Awdurdod Cynllunio i’w cymeradwyo cyn dechrau’r gwaith.  Bydd y cynllun hwn yn ymdrin â materion fel amser y gwaith, goleuadau allanol a mynediad i’r glwydfa newydd, ac yn y blaen.  Byddwn hefyd yn cyflwyno manylion cynllun i gadw a neu greu safleoedd nythu addas ar gyfer wenoliaid, gan gynnwys amser y gwaith bwriedig, i’r Awdurdod Cynllunio i’w cymeradwyo cyn dechrau’r gwaith.

Camau gwella i’w cynnwys yn y datblygiad

Cafodd y camau lliniaru a ganlyn eu cynnwys yn y datblygiad yn ychwanegol at y cam lliniaru uniongyrchol a nodwyd uchod: 

• Gosod dau flwch ‘Schwegler’ i ystlumod ar ddwy wal wahanol yr adeiladau allanol sydd i’w cadw, i ddarparu cyfle ychwanegol i’r ystlumod glwydo.
• Gosod nifer o nythod artiffisial gwennol y bondo dan fondo’r adeilad newydd gan obeithio y byddant yn annog y rhywogaeth hon i nythu yno.

Enghraifft 3 – datganiad bioamrywiaethi gyd-fynd â chais 

Cyfeirif y cais .

0/66666 

Y cais

Adeiladu 20 annedd newydd ar safle a ddynodwyd yn y CDLl. 

Lleoliad o ran cynefinoedd sy’n werthfawr i fioamrywiaeth

Ar gyrion  y pentref gyda choed, gwrychoedd a phorfa ar safle’r cais.  Mae nant yn ffurfio terfyn y safle gyda llain gul o goetir – tua 15m – rhwng y nant a’r cae,  y mae’r rhan fwyaf ohono ar lethr serth . 

Gwybodaeth bioamrywiaeth

1. Nad oedd unrhyw ddynodiadau cadwraeth ar y safle hwn
2. Mae’r coetir ger y nant yn cadw nodweddion coetir hynafol, ond mae wedi dioddef tipio anghyfreithlon a rhywogaethau ymledol.
3. Mae dyfrgwn yn teithio’n aml ar hyn y nant, ond nid oes unrhyw olion o’u gwâl wrth ymyl safle ‘r cais .
4. Mae gan rai o goed y safle nodweddion y gellir eu defnyddio gan ystlumod, hynny yw, tyllau neu holltau, ond ni chanfuodd arolygon gweithgarwch ystlumod unrhyw glwydfeydd.  Cofnodwyd nifer o ystlumod yn hela uwch ben y safle.
5. Ni chofnodwyd unrhyw rywogaeth blaenoriaeth arall yr effeithir arnynt gan y datblygiad
6. Mae gwrych sy’n croesi’r safle yn cynnwys llu o rywogaethau ac mae’n debygol ei fod yn hynafol.  Ond nid yw’r gwrych hwn wedi’i gysylltu â gwrychoedd oherwydd ei fod yn gorffen wrth ymyl ffordd, ac felly nid oes gwerth uchel iddo fel coridor bywyd gwyllt.
7. Mae’r glaswelltir wedi’i wella’n amaethyddol ac nid yw’n bwysig i fioamrywiaeth.

Disgrifiad o’r effaith ar fioamrywiaeth a sut i osgoi’r effaith honno

Dyluniwyd y datblygiad i gadw’r coetir wth lannau’r nant a chymaint o nodweddion bioamrywiaeth a bo modd.   Ni ellir cadw’r gwrych yn ei safle presennol, ond bydd yn cael ei drawsblannu i greu terfyn newydd rhwng y coetir a’r datblygiad, a bydd y ddwy dderwen llawn dwf yn cael eu cadw ar eu safle presennol.   Ni ellir cadw trydedd dderwen a bydd rhaid ei thorri. 

Asesu a lliniaru’r effaith ar fioamrywiaeth

1. Coetir

2. Y gwrych

Bydd y gwrych yn cael ei drawsblannu pan na fydd yn tyfu, yn unol ag arfer gorau.  Ni chofnododd arolygon ystlumod niferoedd mawr o ystlumod yn defnyddio’r gwrych fel coridor teithio, ac felly dylai adleoli’r gwrych sicrhau cadw ei werth bioamrywiaeth bresennol. 

3. Coed

Bydd cadw’r ddwy goeden llawn dwf yn y datblygiad yn osgoi effeithiau eu torri. Byddwn yn ail archwilio’r dderwen llawn dwf arall i weld a oes ystlumod yn clwydo ynddi cyn ei thorri a byddai hynny y tu allan i’r tymor nythu hefyd.  I wneud iawn am golli cyfleoedd clwydo / nythu, bydd dau flwch ‘Schwegler’ ar gyfer ystlumod a 5 blwch nythu yn cael eu gosod yn y coetir.

Camau gwella sydd wedi’u cynnwys yn y datblygiad

Bydd y coetir ger y nant yn cael ei reoli i gael y budd gorau ohono ar gyfer bioamrywiaeth.  Bydd cynllun rheoli’n cael ei lunio  ( a’i gyflwyno i’w gymeradwyo) i sicrhau’r lefel rheoli angenrheidiol i gyflawni hynny. Mae enghreifftiau o’r gwaith i’w gyflawni’n cynnwys cael gwared ar rywogaethau estron (jac y neidiwr ) a chael gwared ar gryn swp o sbwriel sydd wedi ei dipio yno . Bydd blwch nythu ar dalcen pob tŷ. Mae’r cynllun tirlunio a fydd yn cael ei gyflwyno i’w gymeradwyo’n cynnwys  plannu rhagor o goed, gan ddefnyddio rhywogaethau a fydd yn denu bywyd gwyllt.

Mae’r adran hon yn darparu canllawiau ar gyfer y rhywogaethau hynny y mae’n debygol yr effeithir arnynt fwyaf, fel y rhestrwyd yn Atodiad 3.

Effeithir ar rai rhywogaethau yn fwy nag eraill gan bwysau datblygu ac felly, gall y system gynllunio fod â mwy o ddylanwad ar eu cadwraeth. Efallai bydd dylanwadau y tu allan i reolaeth cynllunio yn effeithio ar rywogaethau eraill, fel dwysau amaethyddiaeth. Mae rhywogaethau y gall cynllunio a datblygu yng Nghonwy fod â dylanwad penodol arnynt yn cynnwys ystlumod, tylluanod gwyn, adar sy’n bridio, moch daear, a rhywogaethau torlannol a dyfrol, yn enwedig dyfrgwn, llygod y dŵr a rhywogaethau pysgod.  Mae pob un o’r 17 rhywogaethau o ystlumod yn y DU wedi eu cofnodi mewn adeiladau, ac mae’r amgylchedd adeiledig yn darparu mannau hanfodol ar gyfer sawl rhywogaeth i glwydo, gan gynnwys yr ystlum adain lydan, ystlum pedol mwyaf a’r ystlum pedol lleiaf, ystlum Natterer, yr ystlum lleiaf a’r ystlum hirglust.

Mae adroddiad Grŵp Tasg Bioamrywiaeth y Green Building Council (GBC) UK, Biodiversity and the Built Environment 5 yn nodi sut i gael y budd gorau o werth ecolegol safle, trwy ddylunio adeiladau ac adeileddau yn fanwl .

Mae porth ar-lein yr UK GBC yn http://www.ukgbc.org/site/info-centre/display-category?id=111 yn darparu canllawiau manwl  sut i wella bioamrywiaeth yn yr amgylchedd adeiledig. Gwellir gweld yr adroddiad llawn, canllawiau penodol fesul sector ac astudiaethau achos sy’n gysylltiedig â’r adroddiad yn: http://www.ukgbc.org/site/taskgroups/info?id=2.

Lle bynnag bo cyfleoedd clwydo neu nythu pwrpasol wedi eu cynnwys mewn anheddau, dylai’r datblygwr roi gwybod amdanynt i’r preswylwyr. Mae hyn yn helpu i wella ymwybyddiaeth a lliniaru unrhyw bryderon, yn ogystal â hybu diddordeb mewn bywyd gwyllt ar ddatblygiadau safleoedd mwy, a pham fod hynny’n bwysig. Ar gyfer y bobl hynny sy’n dymuno helpu gyda chofnodi bywyd gwyllt maent yn rhannu eu cartrefi a’u gerddi â nhw, mae cynlluniau cofnodi ar gael ar gyfer bobl lefel sgiliau. Mae’r rhain yn cynnwys arolwg y British Trust for Ornithology’s Garden BirdWatch survey, gweler http://www.bto.org/gbw/ a’r Rhaglen Monitro Ystlumod Cenedlaethol y Bat Conservation Trust, gweler: http://www.bats.org.uk/pages/nbmp.html).

• Dinistrio neu adnewyddu hen adeiladau a sguboriau ac adeiladau allanol neu eu bod yn dadfeilio, gan arwain at golli mannau clwydo a safleoedd gaeafgysgu.
• Colli safleoedd gaeafgysgu o dan y ddaear fel mae eu mynedfeydd yn cael eu cau oherwydd rhesymau diogelwch.
• Colli cynefinoedd sy’n gyfoeth o bryfed, yn enwedig nodweddion llinol gan gynnwys gwrychoedd, llinellau coed a llystyfiant coediog wrth afonydd, yn ogystal â choetiroedd, gwlyptiroedd a hen borfeydd.
• Darnio cynefinoedd a cholli llwybrau hedfan rhwng darnau yn enwedig gwrychoedd.
• Credir bod defnyddio cadwolion coed tocsig a chemegau eraill mewn croglofftydd a hen adeiladau yn cael effaith negyddol ar boblogaethau ystlumod – trwy wenwyno’r ystlumod yn uniongyrchol a thrwy ostwng faint o ysglyfaeth sydd ar gael iddynt.
• Credir bod y rhywogaeth yn agored iawn i niwed yn ystod gaeafau caled.

Mae gwenoliaid du, gwenoliaid a gwenoliaid y bondo’n defnyddio adeiladau’n aml ar gyfer nythu ynddynt. Mae gwenoliaid yn adeiladu eu nythod mewn mannau agored dan do fel o dan drawstiau a silffoedd gan fynd i’r adeilad a dod ohono mewn twll yn y bargod neu dan y bondo, trwy lechi wedi’u torri neu trwy ddrysau a ffenestri agored.  Mae gwennol y bondo’n tueddu i nythu y tu allan, dan y bondo, tra bo’r wennol ddu yn gallu defnyddio’r naill le neu’r llall.  Hyd yn oed os nad oes modd cyrraedd y nythod, gellir gweld yr adar yn amlwg pan maent yn hedfan i mewn ac allan o'r nythod. 

• Ni ddylai unrhyw waith gael ei wneud ar y to tra bo’r gwenoliaid du’n nythu (Mai i Awst)
• Ni fydd unrhyw waith yn aflonyddu ar safleoedd nythu’r gwenoliaid du
• Bod tyllau mynediad y gwenoliaid du’n cael eu cadw neu fod tyllau newydd yn cael eu creu i gyd-fynd yn union â’r hen rhai.

• Bondo - mewn bondo “agored” o dan res isaf y teils, uwchlaw’r lander, yn union y tu fewn i ofod y to.
• Tyllau – mewn tyllau mewn waliau lle mae’r peipiau wedi cael eu tynnu
• Sêl blwm - ar ben briciau neu mewn tyllau o dan ‘sêl blwm rhydd neu ar simneiau a ffenestri to.
• Talcenni – tu ôl i’r estyll tywydd a thalcenni, ar ymylon briciau
• Teils - o dan deils rhydd neu wedi symud, ar ddistiau’r to neu ffelt
• ‘Pwyntio’ - mewn tyllau rhwng y bylchau mewn cerrig neu friciau lle mae’r pwyntio’n rhydd neu wedi dod oddi yno.

Sut i ddiogelu nythod a galluogi gwenoliaid du i fridio’n ddiogel:

• Peidiwch byth ag ail-doi pan fo gwenoliaid du yn nythu (diwedd Ebrill i ddechrau Awst fel arfer)
• Nythod bondo - gadael y bondo yn agored ydi’r ateb symlaf a gorau.  Fel arall, torrwch slotiau yn y soffit neu’r byrddau wynebu i gyd-fynd a’r hen fynedfeydd
• Petai angen hynny, gosodwch raniad pren haenog awyrog o leiaf 30cm i mewn i’r groglofft i amgáu mannau nythu gwenoliaid fel eu bod yn gallu defnyddio’r ardal hon.
• Nythod mewn tyllau - lle na fyddant yn creu problem, gadewch hen dyllau fel y maent.  Gallwch ffitio teil i mewn i’r ‘pwyntio’ uwchlaw i ffurfio llethr i gadw’r glaw allan neu fel arall, gosodwch fric gwennol ddu  greu man nythu arall.
• Tu ôl i sêl blwm - estyn neu ailosod y sêl blwm ar y grib / teils pen i alluogi’r gwenoliaid du i ddod yn ôl i mewn heb effeithio ar y system gwrth-dywydd
• Tu mewn i’r talcenni - unai gadwch lonydd iddynt, neu fel arall gosodwch leoedd nythu pren syml y tu ôl yr estyll tywydd
• O dan y teils - ailosodwch y teils gan gadw’r hen fylchau lle'r oedd y gwenoliaid yn cael mynediad yn union ble roeddynt.
• Tu mewn i’r bylchau, tu ôl i bwyntio diffygiol – gadewch y fynedfa i ble mae’r gwenoliaid du yn nythu, heb ei phwyntio .
• Peidiwch â thrin y mannau y mae’r gwenoliaid du yn eu defnyddio gyda phlaladdwyr na bioladdwyr

Os nad oes modd cyflawni’r uchod – dylech ystyried gosod blychau nythu.  Mae rhagor o wybodaeth ar gael yn: http://www.swift-conservation.org/

Mae’n drosedd:

• Lladd, anafu neu gymryd (dal) llygoden y dŵr yn fwriadol;
• Meddu ar neu reoli llygoden y dŵr, yn fyw neu’n farw neu unrhyw ran o lygoden y dŵr neu unrhyw beth sydd wedi ei gymryd oddi wrth lygoden y dŵr;
• Difrodi, dinistrio neu atal mynedfa, boed hynny ar hap neu’n fwriadol, unrhyw adeiledd sy’n cael ei ddefnyddio gan lygoden y dŵr fel; lloches neu ar gyfer diogelwch;
• Aflonyddu ar lygoden y dŵr yn fwriadol neu ar hap, sy'n byw mewn adeiledd neu le y mae’n ei ddefnyddio fel lloches neu ar gyfer diogelwch;
• Gwerthu, cynnig, neu arddangos i’w gwerthu, neu fod mewn meddiant neu gludo i’r pwrpas o werthu, unrhyw lygoden y dŵr, yn fyw neu’n farw, neu unrhyw ran o lygoden y dŵr neu unrhyw beth a gymerwyd oddi wrth lygoden y dŵr;
• Cyhoeddi unrhyw hysbyseb, neu achosi i unrhyw hysbyseb gael ei gyhoeddi, sy’n debygol o gael ei ddeall fel bod unigolyn yn prynu neu yn gwerthu, neu yn bwriadu prynu neu werthu unrhyw un o’r pethau uchod.

Mae uchafswm cosb troseddau o dan Adran 9 yn ddirwy hyd at £5,000, carchar am hyd at chwe mis, neu’r ddau ar gyfer pob anifail mewn perthynas â’r drosedd a gyflawnir.  Ni fydd unrhyw drosedd yn cael ei chyflawni pe bai’r gweithgaredd a fyddai fel arall yn arwain at gyflawni trosedd yn cael ei gwneud o dan (ac yn unol â) drwydded a roddwyd gan Gyngor Cefn Gwlad Cymru neu Lywodraeth Cynulliad Cymru o dan adran 16 (3) Deddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981.

Mae trwyddedau ar gael oddi wrth Gyngor Cefn Gwlad Cymru o dan adran 16(3) ar gyfer y canlynol:

• Pwrpas gwyddonol neu addysgol;
• Modrwyo neu farcio, neu archwilio unrhyw fodrwyo neu farc ar anifail gwyllt;
• Cadwraeth anifail gwyllt neu blanhigion gwyllt neu eu cyflwyno i ardal benodol;
• Diogelu unrhyw gasgliad sŵolegol neu fotanegol;
• Ffotograffiaeth

Mae trwyddedau ar gael oddi wrth Lywodraeth Cynulliad Cymru o dan adran 16(3) ar gyfer y pwrpas a ganlyn:

• diogelu iechyd y cyhoedd neu ddiogelwch y cyhoedd ;
• Atal afiechyd rhag ymledu;
• Atal difrod difrifol i wartheg, bwydydd ar gyfer gwartheg, cnydau, llysiau, ffrwythau, coed sy’n tyfu neu unrhyw fath o eiddo neu i bysgodfeydd.

Nid oes darpariaeth dan Ddeddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981 i roi trwyddedau ar gyfer datblygu, cynnal a chadw na rheoli tir, oni bai fod gweithgareddau fel hyn yn cael eu cyflawni ar gyfer un o’r rhesymau a nodwyd yn adran 16(3) Deddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981.  Felly, dim ond ar ôl cytuno ar Gamau Osgoi Rhesymol gyda Chyngor Cefn Gwlad Cymru a’r Awdurdod Cynllunio y dylid caniatáu datblygiadau.

Os penderfynir bwrw ymlaen gyda’r datblygiad neu’r gwaith cynnal a chadw dan amgylchiadau fel hyn, gallai’r ffaith bod unigolyn wedi gweithredu’r camau uchod, ein helpu i sefydlu petai’n cael ei erlyn, bod unrhyw weithred a gyflawnwyd, a oedd yn anghyfreithlon o dan adran 9 Deddf Bywyd Gwyllt a Chefn Gwlad 1981, yn ganlyniad damweiniol i weithgarwch cyfreithlon na ellid ei osgoi’n rhesymol.  Petai’n gallu sefydlu hyn, a boddhau llys, ni fydd yn euog o unrhyw drosedd o dan yr adran honno.

Bydd angen i unrhyw unigolyn sy’n bwriadu gwneud gwaith datblygu neu gynnal a chadw dan yr amgylchiadau hyn, ddefnyddio eu doethineb eu hunain ynglŷn ag yw’r camau maent wedi’u cymryd yn debygol o fod yn ddigonol i’w galluogi i sefydlu - petaent yn cael eu herlyn- bod eu gweithredoedd o ganlyniad damweiniol i weithgarwch cyfreithlon na ellid fod wedi’u hosgoi yn rhesymol.  Yn y pen draw, fodd bynnag, bydd hwn yn fater i lys benderfynu arno ar sail y ffeithiau penodol, ac oherwydd hynny, nid yw Llywodraeth Cynulliad Cymru na Chyngor Cefn Gwlad Cymru yn gallu darparu cyngor cyfreithiol ar y mater hwn.

Mae ymyrryd â daearau yn cynnwys difrodi neu ddinistrio daear, rhwystro mynediad i ddaear ac aflonyddu ar fochyn daear pan fydd yn byw mewn daear.  Nid yw’n anghyfreithlon, ac felly nid oes angen trwydded i ymgymryd â gweithgareddau aflonyddu yn yr ardal y ddaear, os nad yw’n aflonyddu ar  foch daear, ac nid yw’r ddaear yn cael ei difrodi na’i rhwystro.  Lle na ellir osgoi ymyrryd â daear, sydd ag arwyddion i ddangos ei bod yn cael ei defnyddio wrth ddatblygu safle, dylid gofyn am drwydded oddi wrth Gyngor Cefn Gwlad Cymru neu Lywodraeth Cynulliad Cymru i awdurdodi gweithgarwch a fyddai fel arall yn cael ei ystyried yn drosedd?

Mae rhagor o ganllawiau ar gael i ddatblygwyr ar wefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru: www.ccw.gov.uk

Gall nodweddion draenio cynaliadwy ddarparu gwasanaethau hanfodol fel rheoli risg llifogydd / gwahanu, cael gwared â llygredd trwy ei wasgaru, tynnu carbon o’r awyr a’i gadw mewn dŵr, hamdden a manteision i fywyd gwyllt, gwella ansawdd bywyd, a gwella gwerthoedd eiddo.  Mae gorlifdiroedd hefyd yn darparu cyfle unigryw yn y dirwedd ar gyfer creu coetiroedd gwlyb a chorstir pori, y mae’r ddau ohonynt yn gynefinoedd blaenoriaeth. 

Efallai byddai angen lleiniau rhagod wedi eu rheoli, neu estyn nodweddion wedi eu rheoli ar gyfer lleiniau rhagod wedi eu rheoli, rhwng datblygiadau a nodweddion o’r fath.  Maent yn nodweddion pwysig ar gyfer rhywogaethau blaenoriaeth fel ystlumod, dyfrgwn a llygod y dŵr.

Ni ellir symud ymlaen gyda datblygiad sydd angen asesiad amgylcheddol o dan  Reoliadau Cynllunio Gwlad a Thref (Asesiad Effaith Amgylcheddol) (Cymru a Lloegr) 1999, a fyddai fel arfer yn cael ei ganiatáu gan Orchymyn Datblygu, heb wneud cais cynllunio llawn.  Mae’r Rheoliadau Cynefinoedd 1994 hefyd yn cyfyngu ar ddatblygiad a ganiateir yn debygol o gael effaith sylweddol ar Safle Ewropeaidd, allai fod yn Ardal Arbennig ar gyfer adar gwyllt, neu’n Ardal Gadwraeth Arbennig ar gyfer cynefinoedd anifeiliaid, planhigion neu’n gynefinoedd naturiol.

Nid yw hawliau datblygu a ganiateir ar gyfer defnydd dros dro ar dir ar gyfer gemau rhyfel, moduro na saethu colomennod clai, yn berthnasol mewn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol (AHNE).  Felly mae angen caniatâd cynllunio ar gyfer defnyddio tir fel hyn mewn AHNE.

Lle mae’r rheoli bioamrywiaeth wedi cael ei gynnwys mewn caniatâd cynllunio, dylai datblygwr fonitro llwyddiannau unrhyw waith o’r fath.

• Disgrifiad o’r nodweddion i’w rheoli
• Amcanion a nodau rheoli
• Cynllun gwaith manwl pum mlynedd a chynllun tymor hirach os yw hynny’n briodol
• Trefniadaeth a’r gweithwyr sy’n gyfrifol am weithredu’r cynllun
• Meini prawf llwyddo a’r camau monitro

Fel rhan annatod o ddatblygiad llwyddiannus, mae’n rhaid i fioamrywiaeth fod yn thema allweddol mewn dyluniad neu brif gynllun, yn enwedig o ran cadwraeth cynefinoedd sydd eisoes yn bod, a chreu cynefinoedd newydd, a sut y bydd y rhain yn cael eu dylunio a’u rhaglennu ochr yn ochr â’r datblygiad.  Dylai’r datblygwr ddarparu canllawiau sut i reoli safle i berchnogion datblygiadau newydd (a mannau awyr agored eraill fel balconïau, toeau gwyrdd ac yn y blaen) i annog bioamrywiaeth.  Os oes angen cynllun rheoli, neu os oes angen creu cynefinoedd newydd, dylai datblygwyr ddarparu gwybodaeth a chanllaw i annog cyfranogi i ddiogelu asedau bioamrywiaeth y safle.